شبکه اینترنت در کنار مزایای بی‌شمارش، معایبی نیز دارد که عدم آشنایی کامل با فضای مجازی می‌تواند آسیب‌هایی را برای خانواده‌ها به بار آورد. این مقاله درصدد بوده است تا برخی از معایب و تهدیدات موجود در اینترنت و شبکه‌های اجتماعی مجازی را معرفی و راهکارهایی جهت مقابله کاهش این‌گونه آسیب‌ها ارائه نماید. شبکه‌های اجتماعی در حال حاضر آن‌چنان فراگیر شده است که حتی بسیاری از شرکت‌ها و سازمان‌ها سامانه‌ی ارتباطی داخلی بین اعضا و کارکنان خود را به‌طور رسمی از طریق این سامانه تأمین می‌کنند و روزبه‌روز نیز به شمار کاربران این شبکه‌ها افزوده می‌شود، واژه امنیت اطلاعات حجم وسیع از فعالیت‌های یک سازمان را تحت پوشش قرار می‌دهد. امنیت اطلاعات به معنای واقع یعنی با استفاده از یک سری فرآیندها از دسترس غیرمجاز به اطلاعات و یا محصولات و اعمال تغییرات یا حذف کردن آن‌ها جلوگیری کنیم، این عمل را می‌توان به نحوی حفاظت از منابع موجود، در موقعیت‌های مختلف (مانند یک حمله هکری که معمولاً خیلی انجام می‌شد) توسط افرادی که مسئول امنیت اطلاعات هستند در نظر گرفت. یکی از مهم‌ترین مسائلی که از چالش‌های امنیتی در این شبکه‌ها به شمار می‌رود، نگهداری و امنیت اطلاعات و داده‌های به اشتراک گذاشته‌شده توسط کاربران از دسترسی‌های غیرمجاز و فشار ناخواسته است؛ اما در آن‌سوی سکه نمی‌توان از آسیب‌های ناشی از این فناوری‌های نوین غافل ماند. صرف‌نظر از کاربرد وسیع این ابزارها، آنچه امروزه کاربرد وسیعی یافته و بخش وسیعی از فعالیت‌های روزمره‌ی افراد را پوشش می‌دهد، اینترنت و به‌تبع آن فضای مجازی است. اینترنت مجموعه پایان‌ناپذیری از پایگاه داده است که اطلاعات مختلف و متنوع فردی و جمعی انسان‌ها را در خود جمع آورده است و هرروز نیز گسترش می‌یابد. امروزه از شبکه‌های اجتماعی تلفن همراه برای مصارف مختلف ازجمله کارهای تجاری استفاده می‌شود درحالی‌که بسیاری از کاربران به‌هیچ‌وجه دقت نمی‌کنند که چه نوع اطلاعاتی را در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک می‌گذرند. معمولاً در شبکه‌های اجتماعی، جزئی‌ترین اطلاعات کاربران نیز قابل دریافت و انتشار است. علاقه‌مندی‌ها، میزان تحصیلات، ارتباطات خانوادگی، ارتباطات دوستانه، شغل، محل زندگی و... مورد سؤال قرار می‌گیرد. برخی از وب‌سایت‌های شبکه‌های اجتماعی حتی رنگ مو، رنگ چشم و نداده قد کابل را نیز می‌پرسند به همین دلیل عضویت در شبکه‌های اجتماعی همواره برای عده‌ی زیادی با نگرانی و اضطراب همراه بوده است و در مواردی نیز منجر به مشکلاتی هم شده است.
شبکه‌های اجتماعی:
شبکه‌های اجتماعی، نسل جدیدی از وب‌سایت‌ها هستند که این روزها در کانون توجه کاربران شبکه جهانی اینترنت قرارگرفته‌اند. این‌گونه سایت‌ها بر مبنای تشکیل اجتماعات آنلاین فعالیت می‌کنند و هرکدام دسته‌ای از کاربران اینترنتی با ویژگی خاصی را گرد هم می‌آورند. شبکه‌های اجتماعی را گونه‌ای از رسانه‌های اجتماعی می‌دانند که امکان دستیابی به نحوه جدیدی از برقراری ارتباط و به اشتراک‌گذاری محتوا در اینترنت عضو صدها شبکه اجتماعی مختلف هستند و بخشی از فعالیت آنلاین روزانه‌شان در این سایت‌ها می‌گذرد.
انواع شبکه‌های اجتماعی:
شبکه‌های اجتماعی را در ساده‌ترین تقسیم‌بندی می‌توان در دو گروه عمومی و خصوصی قرارداد. در شبکه‌های اجتماعی عمومی کاربران اینترنتی باانگیزه‌ها و اهداف مختلف حضور دارند و شبکه‌سازی مجازی‌شان را از طریق این وب‌سایت‌ها دنبال می‌کنند، ولی شبکه‌های اجتماعی خاص حول موضوعی ویژه شکل‌گرفته‌اند و تعداد کاربرانشان نیز کمتر است. فیس‌بوک، تلگرام و اینستاگرام از مهم‌ترین شبکه‌های اجتماعی عمومی در ایران هستند؛ اما این شبکه‌های اینترنتی عمومی نیز اغلب در ابتدای فعالیتشان با تعریف محدودی آغاز به کارکرده‌اند و به‌تدریج عمومی شده‌اند. چنانکه فیس‌بوک که امروزه به بزرگ‌ترین شبکه اجتماعی دنیا تبدیل‌شده است در سال 2004 شبکه‌ی اجتماعی دانشجویان دانشگاه هاروارد بود. دایره‌ی کاربران فیس‌بوک در چند مرحله گسترش پیدا کرد تا اینکه در سال 2006 به همه کاربران اینترنت رسید. علاوه بر این‌ها، شبکه‌های اجتماعی خاصی نیز وجود دارد که بر محوریت موضوعی مشخص فعالیت می‌کنند. به‌عنوان‌مثال فهرست الف.ام Last.fm ازجمله معروف‌ترین آن‌هاست که علاقه‌مندان به موسیقی را گردهم جمع کرده است.
کارکردهای شبکه‌های اجتماعی:
در هر کشور و هر جامعه‌ای متناسب بافرهنگ، تعاملات اجتماعی و فعالیت‌های سیاسی و اقتصادی، کارکردهای شبکه‌های اجتماعی باهم متفاوت است؛ اما برخی کارکردهای شبکه‌ای در تمامی جوامع باهم مشترک است. مهم‌ترین کارکرد شبکه‌های اجتماعی ایجاد گروه‌ها و دسته‌های ارتباطی Community پیرامون ویژگی یا ویژگی‌های خاص است. همچنین کارکردهای اقتصادی، مبتنی بر بازاریابی اجتماعی نیز از دیگر کارکرده‌های این شبکه‌هاست. کارکرد دیگری که برای این شبکه‌ها متصور است کارکرد سیاسی است. ایجاد کمپین‌های سیاسی در یک فضای اجتماعی اینترنتی از کارکردهای شبکه‌های اجتماعی است. می‌گذارند، عملاً کارکرد جاسوسی دارند و به‌راحتی این امکان را به دشمن می‌دهند که به اطلاعات مکانی مراکز مهم، حساس و حیاتی بدون کمترین زحمتی دسترسی داشته باشد.
امنیت در شبکه‌های اجتماعی:
شبکه‌های اجتماعی خطرات خاص خود رادارند که ممکن است با رعایت نکردن نکات امنیتی برای کاربر دردسرساز شوند و یا هکرها می‌توانند از طریق رسانه‌های اجتماعی به اطلاعات شخصی شما دست پیدا کنند و یا ویروس‌های موردنظر خود را وارد سیستم شما کنند و شمارا مورد آزار و اذیت قرار دهند. این اتفاقات ممکن است حتی تا جایی پیش بروند که شهرت و اعتبار و موقعیت شغلی شما و درنهایت زندگی شمارا نشانه بروند و آن‌ها را نابود کنند. پس شما نیاز دارید تا در شبکه‌های اجتماعی ایمن بمانید. اقدامات زیر را دنبال کنید و مطمئن باشید زندگی اجتماعی آنلاین شما، ضداجتماعی نخواهد شد.
جعل هویت کاربران:
یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که کاربران را تهدید می‌کند موضوع جعل هویت است. بخصوص درزمانی که کاربر در زمینهای جزو افراد سرشناس و شناخته‌شده باشد. درصورتی‌که در حیطه‌ی کسب‌وکار یا حوزه‌ی اجتماعی خود، فرد سرشناسی هستید، ممکن است افراد دیگری با سوءاستفاده از محتواها و اطلاعاتی که شما به‌صورت عمومی به اشتراک گذاشته‌اید، با نام و هویت جعلی شما و با راه‌اندازی صفحات مشابه دست به اخاذی، کلاه‌برداری و سایر اقدامات مجرمانه بزنند. ازاین‌رو هوشیاری در حفظ اطلاعات و محتواهای خصوصی کاملاً اهمیت دارد. همچنین درصورتی‌که متوجه شدید شخصی با هویت شما اقدامات مجرمانه صورت می‌دهد، موضوع را به پلیس فتا اعلام کنید.
محافظت در مقابل کرم‌های رایانه‌ای و تروجانها:
برخی از خدمات شبکه‌های اجتماعی مثل اپلیکیشنها در دل خود، کرم‌های رایانه‌ای و تروجانها را انتشار می‌دهند؛ بنابراین در فضای شبکه‌های اجتماعی، به هر خدمتی که از سوی کاربران دیگر به شما پیشنهاد می‌شود اعتماد نکنید.
اعتماد نکردن به افراد ناشناس:
فضای شبکه‌های اجتماعی مملو از کاربرانی است که با هویت‌های جعلی و برای مقاصد خاص مثل کلاه‌برداری، اشاعه فحشاء و سایر اقدامات غیرقانونی و مجرمانه نسبت به ارتباط‌گیری با کاربران اقدام می‌کنند. ازاین‌رو از پذیرفتن افرادی که با هویت، تصاویر و طرح مطالب اغواکننده سعی در ارتباط‌گیری و افزودن شما به لیست دوستان یا علاقه‌مندان صفحه‌ی خود رادارند، اجتناب کنید.
انجام دادن تنظیمات حریم خصوصی:
تمامی شبکه‌های اجتماعی، ابزارهایی را در اختیار شما می‌گذارد که نسبت به تنظیم حوزه‌ی حریم خصوصی خود اقدام کنید. با استفاده از این ابزارها می‌توانید با خیال راحت‌تر نسبت به اشتراک‌گذاری اطلاعات با دوستان اقدام کنید و دسترسی دیگران را محدود نمایید؛ و همچنین با استفاده از تنظیمات حریم خصوصی به‌منظور اطلاع از اینکه چه کسانی اطلاعات شخصی شمارا مشاهده می‌نمایند می‌توان استفاده کرد.
رعایت احتیاط در مورد کلیک کردن بر روی لینک‌ها:
حتی اگر لینک در پیامی است که از سوی دوست شما فرستاده‌شده است در هنگام کلیک کردن بر روی آن بااحتیاط باشد. به‌این‌علت که ممکن است اطلاعات حساب کاربری ارسال لینک‌های مخرب به لیست تماس‌های او باشند.